De Wereld van de Ondernemer: Texels erfgoedmuseum Waelstee

Museum Waelstee toont hoe de Texelaars vroeger leefden, woonden en werkten. Vanaf deze week staan de vele vrijwilligers van Waelstee weer klaar om de bezoekers van dit charmante museum welkom te heten. Met een nieuwe naam, nieuwe website en een nieuw logo ziet voorzitter Jan Beijert de toekomst van ‘Texels Erfgoedmuseum Waelstee’ met vertrouwen tegemoet. 

De Waal mag dan het kleinste dorp van Texel zijn, er valt een hoop te zien en te ontdekken. Midden in het dorpje, grotendeels gevestigd in twee oude stolpen, vind je museum Waelstee. Dit bijzonder leuke streekmuseum neemt je bij de hand en leidt je langs het Texelse boerenleven van pakweg een eeuw geleden. Overal in het museum kom je indrukwekkend ogende werktuigen en gereedschappen tegen, waarvan je alleen maar kunt gissen naar waar ze ooit voor gebruikt werden. Ook is er aandacht voor de teelt van oude, bijna vergeten gewassen zoals meekrap. Meekrap werd vroeger gebruikt als basis voor rode kleurstoffen voor bijvoorbeeld verf. De meekrapteelt kwam mee met Zeeuwse boeren die hun geluk beproefden in de nieuwe polders op het eiland. Door de opkomst van synthetische kleurstoffen was de meekrapteelt op Texel slechts een kort leven beschoren. Hoewel de meekrapteelt een voetnoot is in de agrarische geschiedenis van Texel, is het desalniettemin een boeiend zijpaadje. Museum Waelstee zit vol met dit soort interessante verhalen die je nergens anders tegenkomt, en mede daardoor bewaard blijven voor nieuwe generaties.

Van vlas tot linnen

Neem bijvoorbeeld ook de expositie van ‘van vlas tot linnen’, die een mooi beeld geeft van de vlasteelt op het eiland. Vlas is een gewas dat werd gebruikt om touw en linnen van te maken, maar de productie ervan was enorm zwaar en arbeidsintensief. Om het vlas te oogsten en te binden werd daarom een ingenieuze landbouwmachine bedacht waarvan één exemplaar in het museum te bewonderen is. Even verderop ga je nog een paar stappen verder terug in de tijd en sta je oog in oog met een houten rosmolen die werd gebruikt om melk te karnen. Een indrukwekkend staaltje techniek. Sowieso geven veel stukken in het museum het inventieve karakter van de mens weer. Of het nu gaat om innovatieve landbouwwerktuigen, de inpoldering van Waal en Burg in 1654 of het kruisen van de ‘Pielsteert’ - het schaap dat hier van origine rondliep - met een Engelse ram, om te komen tot het wereldberoemde Texelse schaap.

Demonstraties smederij 

Eén van de hoogtepunten van het museum is de volledig operationele smederij. Elke dinsdag- en woensdagmiddag worden er demonstraties georganiseerd. De smid stookt het vuur op en laat zijn hamer kletteren op het aambeeld en voilà, zie hoe een perfect hoefijzer wordt gekoeld in water. Maar er is meer te zien in de smederij; aan het plafond is een indrukwekkend mechaniek bevestigd dat de zaag- en boormachine aandrijft. Verder worden er op gezette tijden demonstraties gehouden waarbij oude ambachten als handwerktechniek en houtdraaien centraal staan. Deze demonstraties, samen met de rondleidingen door het museum van gastheren en -vrouwen zijn de kers op de taart van dit museum. Het enthousiasme en de bevlogenheid van deze vrijwilligers werkt aanstekelijk en geven net dat beetje extra die de collectie als het ware tot leven brengt.

Texels erfgoed

Met een oppervlakte van ruim 1.500 m2 is het museum veel ruimer dan de voorgevel doet vermoeden. Door de jaren heen heeft het verschillende namen gehad. Het begon begin jaren zestig als wagenmuseum, vervolgens werd het tot agrarisch- en wagenmuseum gedoopt, in 2006 ging het door het leven als cultuurhistorisch museum en sinds dit jaar dus als Texels Erfgoedmuseum. Een weloverwogen keuze, aldus voorzitter Jan Beijert. “Door de jaren heen is onze collectie steeds verder uitgebreid en divers geworden. De nieuwe naam sluit naadloos aan bij onze doelstelling: het verwerven, beheren en tentoonstellen van het uiteenlopende Texelse erfgoed.”

Reis door de tijd

Als voorzitter is Beijert zelf natuurlijk erg enthousiast over het museum. “Je krijgt hier een doorkijkje in het leven op Texel van de afgelopen eeuw. Wat honderd jaar geleden gewoon was, is tegenwoordig voor veel mensen ondenkbaar en dat maakt het museum juist zo leuk, zeker ook voor kinderen. Het museum is gehuisvest in twee stolpen waarvan er een stamt uit 1600 en een uit 1740. Dan ga je dus letterlijk terug in de tijd. In een van de stolpen kun je zien hoe de mensen vroeger leefden. Wat ik zelf bijvoorbeeld heel bijzonder vind, is dat het staketsel - oftewel het houten vierkant dat de basis vormt van de oude stolp -  is opgetrokken uit oude gejutte palen en een scheepsmast. Net als nu waren grondstoffen, zeker op Texel, ook al schaars en moest je inventief zijn en materialen zo veel mogelijk hergebruiken.”

Het leven toen, het leven nu

Een wandeling door museum Waelstee is een wandeling door de geschiedenis van alledag. Het is fascinerend hoe anders het gewone leven er een eeuw geleden uitzag, ten opzichte van het leven nu. Het doet je afvragen hoe mensen over honderd jaar tegen onze huidige manier van leven aankijken. Tegelijkertijd zijn er ook genoeg parallellen tussen toen en nu. Het hergebruik van materialen bijvoorbeeld of het belang van lokale voedselproductieketens waar we tegenwoordig in het kader van duurzaamheid mee bezig zijn. Of de drang van de mens om altijd en overal op zoek te gaan naar innovatieve oplossingen om nóg efficiënter te kunnen werken. Al met al maakt het dit museum tot een charmante verzamelplaats van bijna vergeten verhalen en gebruiken en daarmee is het een bezoek meer dan waard.

Texels erfgoedmuseum Waelstee 

Hogereind 6, De Waal

T: (0222) 312951
I: www.museumtexel.nl, E: info@museumtexel.nl

Dinsdag tot en met zaterdag geopend van 10:00-17:00 uur. Op zon- en feestdagen van 13:30-17:00 uur.