Sluipwespen
In een vorige editie beschreef ik al dat er enorm veel soorten wespen zijn, maar de familie van de sluipwespen is daarin nog echt de buitencategorie. Sluipwespen zijn geen echte wespen, maar vormen een geheel eigen familie, die ook weer is onderverdeeld in tientallen verschillende onderfamilies met wereldwijd honderden geslachten.
Het lastige voor de veldbioloog is dat veel sluipwespen geen uiterlijke onderscheidingskenmerken hebben. Je kunt dan de verschillen tussen de soorten alleen zien als je onder een binoculair de genitalia uit elkaar sloopt. Het laat zich raden dat het beestje een dergelijke operatie niet overleeft en daarmee vervalt, gelukkig, bij veel veldbiologen de interesse. Het is tenslotte vaak hobbywerk.
Het gevolg is dat veel sluipwespen, zoals ook die op de foto’s op deze pagina, maar moeilijk gedetermineerd kunnen worden en er in dat geval geen wetenschappelijke voor- en achternaam op kan worden geplakt, doordat er simpelweg aan de hand van de foto’s niet genoeg details zichtbaar zijn voor determinatie op soort. De onbekendheid van de familie van de sluipwespen zorgt ervoor dat de meesten niet eens een Nederlandse naam hebben.
Wat sluipwespen gemeen hebben, is dat ze hun eitjes leggen ín andere insecten. Vaak in een rups of in een pop, soms ook in een volwassen vlieg of spin. Ze doen dit door hun ‘prooi’ te verlammen, zodanig dat deze er niet aan overlijdt. Vaak sleuren ze hun prooi, die vaak minstens zo groot is als zijzelf, mee naar een holletje en proppen hem daarin. De verlamde gastheer kan geen kant op en de eitjes, die door het vrouwtje met behulp van hun lange legboor in bijvoorbeeld een rups worden gelegd, komen na een aantal dagen uit en hebben dan vers voedsel. Ze eten hun gastheer van binnenuit op, waardoor deze uiteindelijk sterft, maar dan zijn de sluipwesplarven al bijna groot genoeg om te verpoppen en uit te vliegen. En dus zelf weer op zoek te gaan naar een rups, pop of vlieg.
Natuurlijk is dit niet een al te smakelijk verhaal en staan sluipwespen ook wel te boek als de klootzakken van de natuur, maar tegelijkertijd is het een vernuftig staaltje precisie van Moeder Natuur. De evolutie op z'n sterkst. We zien dan ook binnen de sluipwespen een aantal gespecialiseerde families, die zich richten op een specifieke gastheer. Vaak zijn ze daar dan ook naar genoemd, zoals de gevlekte kruisspinnendoder en het geslacht van de aardrupsendoders, waarin diverse soorten te veel op elkaar lijken voor determinatie op soort.
Tekst en foto's: Klaas de Jong
