Dit artikel is geschreven door
Elisabeth Waverijn

Elisabeth Waverijn is redacteur bij Texelse Media

Ben ik nu rijk?

Sinds wij in 2012 grote klompen ambergrijs in de darmen van een aangespoelde potvis vonden, staan we bekend als ‘ambergrijs-expert’ en weten veel mensen van het bestaan van deze peperdure stof. Gemiddeld een op de honderd potvissen maakt grijze amber en poept dat in kleine hoeveelheden uit. Het kan dus op het strand gevonden worden. Dit zorgt ervoor dat we regelmatig worden geraadpleegd door mensen die denken ambergrijs te hebben gevonden. Tot nu toe bleek het valse hoop.

Scherpe inktvisbekjes

Ambergrijs wordt gevormd in de darmen van een potvis, als er inktvisbekjes in terecht komen. Potvissen eten inktvissen. Normaal gesproken braken ze de harde, onverteerbare en scherpe bekjes van de inktvissen uit. Maar soms komen ze toch in de darmen terecht. Om te voorkomen dat de bekjes de darmwand beschadigen, wordt rondom de inktvisbekjes ambergrijs geproduceerd. Zo worden ze als het ware onschadelijk gemaakt. In een klont ambergrijs zitten dus altijd inktvisbekjes.

Vettig en drijvend

Vaak zien mensen paraffine aan voor ambergrijs. Paraffine, een aardolieproduct, wordt in verwarmde tanks over zee vervoerd. Is de stof afgeleverd, dan worden de tanks schoongespoeld. Bij het lozen van het spoelwater in zee, stolt de paraffine. Paraffine is een vet en lichter dan water. Ook ambergrijs is vetproduct en blijft drijven, maar daar houden de overeenkomsten wel zo’n beetje op.

Testen

Komt iemand vragen of iets ambergrijs is, dan begin ik met kijken en ruiken. Maar laatst kwam een dame met tien heel kleine monsters aan; de brokken waar ze bij hoorden lagen in Thailand! Toen heb ik de verhit-test gedaan. Hiervoor heb ik de stukjes vermeende ambergrijs op een lepel verwarmd, Ze smolten allemaal geel of wit op. Als grijze amber smelt wordt het zwart dus het was geen ambergrijs. Jammer! Ambergrijs is zo’n dure stof, dat een brok ter grootte van een tennisbal wel 6 à 8 duizend euro waard is. Niet gek, dat veel mensen het hopen te vinden!

Zelf zien

De potvis waarvan het skelet in de Walviszaal van Ecomare te zien is, had maar liefst 83 kilo ambergrijs in zijn darmen. De klonten waren zo groot geworden, dat hij ze niet meer kon uitpoepen. Dit gebeurt maar zelden; slechts een op de tienduizend potvissen maakt echt grote hoeveelheden. In de Walviszaal zijn afgietsels van die klonten te zien en ligt er ook een echt stukje ambergrijs in een vitrine. Kom maar eens kijken hoe het eruit ziet!

Door bioloog Pierre Bonnet