Weblog Museum Kaap Skil: Amforen onderzocht

za 30 mrt, 08:00 Historie

Onlangs kregen wij vanuit de Universiteit van Leiden het verzoek mee te werken aan een onderzoek. Er bleek een studie te lopen naar amforen en wij hebben deze kruiken ook in onze collectie. De amfoor of amfora is vooral bekend uit de oudheid. De meeste mensen kennen ze wel van Griekse en Romeinse afbeeldingen en natuurlijk van de Asterix-strips. Archeoloog Mink van IJzendoorn onderzoekt late amforen, van ver na de antieke periode, en het in onbruik raken van deze transportcontainers.

Amforen zijn vele eeuwen gebruikt voor het bewaren en vervoeren van met name wijn, olijfolie, (gedroogde) vruchten en vissaus. Ze vervulden de rol van transportcontainer tot in de vroegmoderne tijd. De wereldwijde scheepsvaart en handel in deze gewilde mediterrane producten waren er afhankelijk van. Zo eindigden deze late amforen uit Spanje in verre streken, zoals de Lage Landen, Engeland, de VS, Peru, Kenia, de Filipijnen en Japan. Mink van IJzendoorn wil graag weten waarom ze vrij plotseling in onbruik zijn geraakt en waardoor ze zijn vervangen.

Aparte vorm

Amforen onderscheiden zich van andere kruiken vanwege onder andere hun ronde bodem. Met onze moderne blik denken we dan: “Dat is onhandig, ze blijven niet eens uit zichzelf staan!” Er zit echter wel degelijk een groot voordeel aan de ronde vorm; die breekt veel minder snel dan een hoekige, platte bodem. Voor efficiënte opslag in een halfrond scheepsruim was deze vorm ook geschikt. Aan land volstond een kuil in de grond of een houten frame met gaten om zo’n kruik neer te zetten. Ook kun je amforen rollen op een dek van een schip (net als tonnen).

Klei analyseren

Archeoloog Mink van IJzendoorn heeft een flink aantal amforen uit onze collectie onderzocht, in samenwerking met dr. Dennis Braekmans en met steun van het Leids Universiteitsfonds (LUF). Hij had daarvoor een speciaal scanapparaat mee, waarmee hij de chemische samenstelling van de klei waarvan de amfoor is gemaakt, kan analyseren. Zo kan hij de geografische herkomst van de klei achterhalen en weet hij waar de amfoor is gemaakt, wat inzicht geeft in de overzeese handelsnetwerken waarin deze objecten circuleerden. Een deel van de kruiken in onze collectie is gebroken, maar dat was voor dit onderzoek juist handig. De klei was er gemakkelijker door te scannen. Het is leuk dat wij met onze collectie de wetenschap kunnen helpen. We werken dan ook graag mee aan dit soort verzoeken!

Door conservator Alec Ewing